باربری هواپیما و کشتی

حمل و نقل

اصولا بیمه‌ حمل‌ و نقل ‌کالا پوششی است‌ که‌ بیمه‌گر در مقابل‌ دریافت‌ حق‌بیمه‌ متناسب‌ با پوشش‌ بیمه‌ای‌ از بیمه‌گذار تعهد می‌کند که‌ چنانچه‌ کالای‌ مورد بیمه‌ در جریان‌ حمل‌ و جابه‌جایی از مبدأ به ‌مقصد مندرج‌ در بیمه‌نامه‌ و به ‌علت ‌وقوع ‌یکی ‌از خطرات ‌مندرج‌ در بیمه‌نامه ‌تلف‌ و یا دچار خسارت ‌شد و یا بیمه‌گذار براساس‌ قوانین‌ و مقررات ‌بین‌المللی‌ متحمل ‌پرداخت‌ هزینه‌هایی‌گردید، زیان‌ وارد به کالا را جبران‌ نماید و هزینه‌ها را نیز بپردازد. البته علاوه‌بر پوشش‌های‌ گفته‌شده‌، در بعضی از موارد، زیان‌ و خسارات ‌وارد به ‌اشخاص ‌ثالث‌ هم‌ تحت‌ پوشش‌ این ‌بیمه‌نامه‌ها قرار می‌گیرد.
حمل‌ونقل و جابه‌جایی کالا ممکن‌ است به‌وسیله وسایل‌ حمل‌ونقل مختلف‌ مانند کشتی‌، هواپیما، کامیون‌ و قطار انجام‌ پذیرد.
در سایه توسعه روزافزون شرکت‌های تخصصی بیمه‌ای، کمتر کسی را می‌توان یافت که به شرکت‌های مذکور جهت خرید بیمه‌نامه و یا دریافت خسارت‌های مترتبه مراجعه نکرده باشد. در این میان، نحوه میزان خسارت و جبران زیان‌‌دیده یکی از چالش‌های مرسوم بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار است. تجربه نشان می‌دهد که بسیاری از بیمه‌گذاران زیان‌‌دیده از نحوه جبران خسارت و میزان آن راضی نیستند. ریشه این نارضایتی به این برمی‌گردد که شرکت‌های بیمه‌ای، خود اقدام به تعیین میزان خسارت و نحوه جبران زیان‌دیدگان می‌کنند. یکی از سؤالات اساسی که همواره بیمه‌گذاران مطرح می‌کنند این است که چرا ابتکار عمل برای تعیین میزان و نحوه جبران خسارت زیان‌دیدگان در اختیار بیمه‌گران است؟ چرا شرکت بیمه که یکی از طرف‌های قرارداد بیمه محسوب می‌شود، به‌طور یک‌جانبه اجازه ارزیابی اولیه، صدور بیمه‌نامه، مطابقت حادثه با شرایط بیمه‌نامه و درنهایت پذیرش یا رد خسارت و احیاناً ارزیابی آن را دارد؟ که پیرو استانداردسازی جهانی صنعت بیمه، شورای عالی بیمه در سال ۱۳۸۲ براساس بند ۵ ماده ۱۷ قانون تأسیس بیمه مرکزی و بیمه‌گری، جهت هدایت امر بیمه و فعالیت مؤسسات بیمه و حفظ حقوق بیمه‌گذاران و زیان‌دیدگان، آیین‌نامه شماره ۵۰ اعطای پروانه و نحوه فعالیت مؤسسات ارزیابی خسارت بیمه‌ای را تصویب نمود و پس از حدود ۱۰ سال فاصله طولانی در فرایند قانون‌گذاری شورای عالی بیمه، در سال ۱۳۹۲، آیین‌نامه شماره ۸۵ را با تغییرات اساسی و لازم، جایگزین آیین‌نامه قبلی نمود و در اجرای مصوبات بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران مبنی‌بر برون‌سپاری خدمات بیمه‌ای، هیئت مؤسسین شرکت سهامی ارزیابی خسارت بیمه‌ای ایرانیان پوشش Insurance Loss Adjuster به‌عنوان نخستین شرکت رسمی ارزیابی خسارت بیمه‌ای تحت نظارت بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران، درزمینه تخصصی بیمه‌نامه‌های حمل‌ونقل پس از فرایند آزمون و دوره‌های آموزشی، مانند سایر رشته‌های بیمه‌ای، موافقت مجوز فعالیت در این رشته وسیع و پیچیده را از بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران دریافت نمودند و با افتخار تمام به سبب بهره‌مندی از تجربه و تخصص فنی کارشناسان خود با عنوان خدمتگزاران به‌نام سختکوش و وفادار در صنعت بیمه، خدمات مطمئن و ارزنده‌ای را به بیمه‌گران و بیمه‌گذاران محترم در سراسر کشور به‌صورت مستقل ارائه می‌نمایند.
بیمه‌گران و بیمه‌گذاران محترم می‌توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر، با کارشناسان ایرانیان پوشش در سراسر کشور حضوری مراجعه یا تماس حاصل نمایند.

اطلاعات کاربردی بیمه‌های باربری
بیمه حمل‌ونقل یا باربری Marine Insurance
پوششی است که برای جبران خسارت به کالایی که در جریان حمل ازطریق دریا و یا خشکی آسیب می‌بیند، به‌کار برده می‌شود.
نرخ بیمه Premium Rate
به بهای ارزش بیمه یا ضریبی که به‌وسیله آن حق‌بیمه را محاسبه می‌کنند، اطلاق می‌شود.
استثنائات بیمه Exclusion
آنچه از شمول تعهدات بیمه‌گر خارج است و بیمه‌گر، تعهدی برای جبران آن نمی‌پذیرد.
اعلامیه حمل Cargo Declaration
اطلاعیه‌ای است که ازسوی فروشنده یا ارسال‌کننده کالا یا ازطریق بیمه‌گذار، در مورد حمل هر پارتی یا هر قسمت از مجموع کالاهای مورد بیمه، برای بیمه‌گر فرستاده می‌شود.
الحاقیه Endorsement
سندی است که در آن، تغییراتی در شرایط و موضوع بیمه‌نامه صورت می‌گیرد و ازطرف بیمه‌گر به بیمه‌گذار تسلیم می‌شود.
بارگیری و تخلیه Loading and Unloading
طبق تعریفی که در ماده ۵۲ قانون دریایی ایران بیان شده است، بارگیری به‌طور معمول از زمانی شروع می‌شود که چنگال جرثقیل، باری را که فرستنده، آماده بارگیری کرده است، به‌منظور بارگیری در کشتی، از اسکله یا بارانداز یا وسایل باربری که بدین منظور استفاده می‌شود، بلند نماید. تخلیه زمانی خاتمه می‌یابد که چنگال جرثقیل، بار را در اسکله و یا بارانداز و یا وسایل باربری که بدین منظور استفاده می‌شود، فرود آورد.
بارنامه (گواهی حمل (Bill of lading
سندی است حاکی از قرارداد حمل بین متصدی حمل و فرستنده کالا که دلیل مالکیت دارنده آن نسبت به محموله و رسید کالا ازسوی متصدی حمل محسوب می‌شود.
بازیافتی Salvage – recovery
وقتی بیمه‌گر، خسارات بیمه‌گذار را پرداخت می‌کند، می‌تواند به هر طریقی که میسر باشد تا میزانی که خسارت را پرداخت نموده، مال مورد بیمه را درصورتی‌که وجود داشته باشد، به تصرف خویش درآورد و یا به مسئول خسارت مراجعه کند و آنچه را پرداخت کرده است، ازسوی او جبران نماید که به این عمل بازیافت می‌گویند.
بانک ذی‌نفع Beneficiary Bank
بانکی است که درصورت ازبین‌رفتن کالا، ذی‌نفع بیمه‌نامه است و از مزایای بیمه منتفع می‌شود.
بندر Port
ترمینالی است برای حمل‌ونقل دریایی. جایی که کالا و مسافر، از کشتی به ساحل و برعکس منتقل می‌گردد. بندر شامل شهر و اسکله است و تجهیزات کافی برای بارگیری و تخلیه کشتی‌ها و جابه‌جاکردن محصولات در آن وجود دارد.
به گِل‌نشستن کشتی Stranding
این عمل وقتی اتفاق می‌افتد که کشتی پس از برخورد با کف دریا یا صخره یا تپه‌های درون دریا متوقف شود، به‌طوری‌که نتوان بدون سبک‌سازی و کمک از خارج، آن را شناور ساخت.
بیمه‌نامه باز (قراردادهای باز (Open Cover Insurance
این بیمه‌نامه شباهت زیادی به بیمه‌نامه شناور دارد که به خودی خود اعتبار ندارد و معمولاً به همراه گواهی یا الحاقیه‌ای که در این ارتباط ازجانب بیمه‌گذار صادر می‌شود، اعتبار می‌یابد.
تصادف Accident
به سانحه‌ای اطلاق می‌شود که از برخورد دو جسم متحرک با یکدیگر و یا یک جسم متحرک با یک جسم ثابت به‌وجود آمده باشد.
تصادم Collision
در حقوق دریایی، به برخورد دو یا چند کشتی با یکدیگر تصادم می‌گویند.
ضمانت‌نامه زیان همگانی Average Guarantee
سندی است که بیمه‌گران کالا به‌منظور آزادسازی محموله در خسارت همگانی آن را مهر و امضا می‌کنند و در اختیار صاحبان کشتی قرار می‌دهند. به موجب این سند، بیمه‌گران متعهد می‌گردند که حق‌السهم خود را از زیان همگانی براساس صورت حسابی که ازسوی برآوردکنندگان خسارت تنظیم می‌گردد، پرداخت نمایند.
طبقه‌بندی کشتی Ship Classification
منظور، صدور گواهی‌نامه فنی برای کشتی است که به موجب آن، وضع ساختمان بدنه کشتی، ماشین‌آلات دستگاه‌های ناوبری و مخابرات، تجهیزات برقی، قایق‌های نجات و … ازلحاظ ایمنی و سالم‌بودن مورد گواهی قرار می‌گیرد.
قرارداد حمل Contract of affreightment
قراردادی است که بین فرستنده بار و متصدی حمل‌ونقل منعقد می‌شود و به موجب آن، متصدی حمل‌ونقل تعهد می‌کند که کالایی را از نقطه‌ای به نقطه دیگر حمل نماید و به محمول‌الیه تحویل دهد. بیمه حمل‌ونقل نیز خطراتی را که ممکن است در جریان حمل‌ونقل به وقوع پیوسته باشد و به محموله، خسارت وارد کند، تحت پوشش قرار می‌دهد. بنابراین تعهد بیمه‌گر درخصوص جبران خسارت وارده به محموله، ناظر به اجرای قرارداد حمل است.
کارشناس ExpertـAdjuster
شخصی است که دارای اطلاعات لازم و تجارب کافی در رشته معینی از بیمه است و می‌تواند در رشته تخصصی خود به بازدید و بررسی کم و کیف بیمه بپردازد.
مقصد Destination
مکانی است که حمل کالا در آنجا خاتمه می‌پذیرد.
نوع بسته‌بندی Packing
جهت حمل هر کالا، آن را به شکل خاصی که مناسب آن کالا باشد، بسته‌بندی می‌کنند که امروزه به‌صورت استاندارد درآمده است.
ارزش واقعی Actual Value
ارزش روز مال بیمه‌شده، به پول رایج می‌باشد و نحوه محاسبه آن عبارت است از ارزش جایگزینی مال پس از کسر استهلاک فیزیکی آن که ناشی از فرسودگی و کهنگی آن باشد.
اینکوترمز INCOTERMS
به مجموع مقررات بینالمللی اطلاق می‌شود که بهمنظور تفسیر اصلاحات به‌کاررفته در تجارت صادراتی تجار بهوجود آمده است.
این مقررات، در سال ۱۹۳۶ میلادی ازسوی اتاق بازرگانی بین‌المللی به وجود آمده است. استفاده از این مفاهیم، اختیاری است، ولی بهکارگیری آن در قراردادها و معاملات بین‌المللی موجب تفاهم بیشتر در قصد و نیت طرفین قرار می‌گردد.
بازدید اولیه First Inspection
مشاهده و صورت‌برداری از وضعیت مورد بیمه قبل از انعقاد قرارداد بیمه است که جهت کنترل‌های بعدی بیمه‌گر صورت می‌گیرد و بیمه‌گر در زمان وقوع خسارت می‌تواند به آن رجوع کند و موارد خسارت‌دیده را براساس آن بررسی نماید.
ترانس‌شیپمنت Trans shipment
این اصطلاح زمانی اطلاق می‌شود که کالا در مسیر حمل، از وسیله حمل اولیه به وسیله حمل دیگری انتقال یابد یا به عبارتی، کالا یک‌بار از وسیله حمل، تخلیه شود و دوباره به وسیله حمل دیگری بارگیری شود.
حمل به دفعات Part shipment
به حمل کالا از مبدأ، طی چند مرحله اطلاق می‌شود.
تفدیه زیان همگانی General Average Sacrifice
فداکردن بخشی از منافع موجود در یک سفر (حمل) دریایی در زمان وقوع حادثه است که با هدف نجات‌دادن بقیه منافع از خسارت کلی صورت می‌گیرد.
ثبت سفارش Registration
به‌منظور واردات کالا به کشور، واردکننده و یا صاحب کالا موظف می‌باشد در مواردی که دولت، جهت ورود کالای خاص نیاز به ثبت سفارش را لازم تشخیص داده است، اقدام به ثبت سفارش کالا ازطریق وزارت بازرگان نماید.
حادثه Event
ناشی از یک عامل خارجی است که بدون قصد و اراده بیمه‌شده بروز کند و منجر به زیان، جرح، نقص عضو، ازکارافتادگی و یا وت بیمهشده گردد.
حق‌بیمه اضافی Additional Premium
مبلغی است که بیمه‌گر به علت پرمخاطره بودن خطر یا تشدید خطر تحت پوشش، مازاد بر حق‌بیمه معمول دریافت می‌کند.
حق‌بیمه برگشتی Return Premium
حق‌بیمه‌ای است که براثر تقلیل خطر یا تقلیل سرمایه بیمه‌شده یا فسخ قرارداد با صدور الحاقیه، در وجه بیمه‌گذار برگشت داده می‌شود.
حمل‌کننده کالا Cargo Carrier
صاحب کشتی یا کامیون و یا وسیله حمل دیگری است که اقدام به حمل کالا می‌نماید و مسئولیت آن را متحمل می‌شود.
خاتمه قرارداد حمل کالا Contract of Carriage Termination of
قرارداد حمل ممکن است طبق نظر بیمه‌گذار تحقق یابد؛ مثلاً ممکن است بیمه‌گذار تصمیم بگیرد قبل از اینکه کالا به مقصد برسد، در بین راه، در بندر یا محلی، کالا را تحویل گیرد و از ادامه حمل آن صرف‌نظر کند. در این صورت بیمه کالا نیز به شرحی که قبلاً گفته شد پایان می‌پذیرد.
گاهی نیز عامل دیگری در خاتمه قرارداد حمل دخالت می‌کند که از اختیار بیمه‌گذار خارج است. در این‌گونه موارد نیز بیمه کالا خاتمه می‌پذیرد و ادامه آن موکول به توافق جداگانه‌ای می‌شود.
خراب‌شدن کالا Damaged Cargo
به زیان کیفی کالا که بدون دخالت عامل خارجی صورت گیرد، اطلاق می‌شود.
خسارت Loss /Claim
خسارت در بیمه شامل هر نوع وجهی می‌باشد که بیمه‌گر به بیمه‌گذار یا قائم‌مقام او و یا اشخاص ثالثی که در نتیجه حادثه موضوع بیمه، زیان‌ دیده باشند، ازطرف بیمه‌گر پرداخت می‌شود.
خسارت کلی Total loss
حالتی است که شیء یا مال بیمه‌شده تلف شود یا حدود دوسوم آن به نحوی آسیب ببیند که هزینه تعمیر و تعویض آن به‌صرفه نباشد یا قابلیت استفاده مورد نظر بیمه‌گذار را ازدست‌بدهد.
خسارت مستقیم Direct Loss
خسارت‌هایی است که به‌طور مستقیم از وقوع یک خطر به‌وجودآیند.
خطرات حمل‌ونقل Transportation Perils
منظور خطراتی هستند که ممکن است در جریان حرکت کشتی، هواپیما و یا وسایل نقلیه زمینی به وقوع پیوسته و به کالای مورد حمل خسارت وارد شود.
زیان همگانی General Average
چنانچه به‌منظور حفظ ایمنی مشترک و همچنین حفظ اموال مشترک از خطری که در یک سفر دریایی پیش می‌آید، ناخدا یا فرمانده کشتی، اقداماتی را به‌عمد و به شکل معقول انجام دهد یا تفدیه و هزینه‌های بسیاری ایجاد کند، به این عمل “زیان همگانی” اطلاق می‌گردد.
شروع بارگیری کالا Starting Stowage/loading
به‌طور معمول، شروع بارگیری کالا در کشتی از زمانی آغاز می‌شود که چنگال جرثقیل، باری را که فرستنده، آماده بارگیری کرده است، به‌منظور بارگیری از اسکله یا بارانداز یا وسایل باربری که به این منظور استفاده می‌شود، بلند نماید.
ضمانت‌نامه‌های گمرکی Custom Warranties
این نوع ضمانت‌نامه‌ به‌منظور اجرای قانون و دریافت مالیات، حقوق و عوارض گمرکی بابت ورود و خروج کالا به کشور یا از کشور است. برای حمایت از منافع عمومی و پرداخت مالیات و حقوق و عوارض گمرکی به مسئولان و مقامات گمرکی، دولت، ضمانت‌نامه‌ گمرکی دریافت می‌نماید.
فورواردر Forwarder
در عرف بازرگانی دریایی معمولاً در مبدأ و مقصد، مؤسساتی هستند که به نمایندگی ازطرف فرستنده کالا و متصدی باربری جهت ذخیره مکان برای حمل کالا، حمل مال‌التجاره بر روی عرشه، تهیه و تنظیم بارنامه دریایی و پرداخت کرایه حمل اقدام می‌نمایند. معمولاً شخصی که به نمایندگی ازطرف فرستنده کالا اقدامات لازم را به‌عمل می‌آورد و پس از جمع‌آوری مال‌التجاره آن را به مقصد می‌فرستد Agent Forwarding و فردی که به نمایندگی ازطرف متصدی باربری در امر باربری دریایی اقدام می‌کند، دلال یا کارگزار بارگیری LoadingBroker نامیده می‌شود.
قیمت بیمه‌شده Sum Insured
به آن “ارزش مورد بیمه” نیز اطلاق می‌گردد. ارزشی است که برای مورد بیمه در بیمه‌نامه درنظر گرفته می‌شود و براساس آن، تعهد بیمه‌گر از مبلغ مندرج به‌عنوان ارزش مورد بیمه تجاوز نخواهد کرد.
کالای در حین حمل Goods in Transit
به کالایی اطلاق می‌شود که از جایی به جای دیگر در حال حمل است و در حین حمل ممکن است براثر حادثه وسیله نقلیه یا حوادث دیگر، به مؤسسه حمل‌ونقل زیان‌هایی وارد آید.
کانتینر Container
محفظه بزرگ فلزی است که بسته‌های حاوی محصولات، جهت حمل در آن قرار می‌گیرد.
کلوز در بیمه دریایی Maritime Clauses
مقصود از کلوز، شرایطی است که به‌طور ضمن‌العقد در قرارداد بیمه دریایی ذکر می‌شود. این شرایط به همراه بیمه‌نامه که ممکن است دارای عناوینی چون شرایط خصوصی و عمومی یا شرایط دست‌نوشته یا حتی چاپی باشد، به ضمیمه برخی دیگر از شرایط که انجمن بیمه‌گران لندن تهیه کرده و به همین نام نیز مشهور است، حدود حقوق و تعهدات بیمه‌گر و بیمه‌گذار را معین می‌کند.
کلوپهای Protection indemnity ) clubs P&I )
اعضای این کلوپ‌ها را مالکان کشتی‌ها تشکیل می‌دهند و اگرچه ابتدا قصد آنها تکمیل پوشش بیمه‌ای مالکان کشتی در خطراتی بوده است که بیمه‌گران حاضر به بیمه آنها نبودند و یا بیش از سه‌چهارم خسارت را تعهد می‌کردند، ولی در حال حاضر کلوپ‌های مزبور مانند یک شرکت بیمه، فعالیت‌های خود را به سایر موضوعات بیمه دریایی گسترش دادند و ضمن حمایت‌های جانبی از اعضای خود (مانند کمک در جریان دعاوی دریایی نزد مراجع داوری یا محاکم پوشش)، بیمه‌های متنوعی را نیز ارائه می‌دهند و خطراتی که بیمه‌گران، حاضر به قبول آن نیستند، مورد تأمین قرار می‌دهند. کل پرداخت خسارت از حق عضویتی است که هریک از اعضای کلوپ به مؤسسه پرداخت می‌نمایند.
گواهی کسر تخلیه Shortage Certificate
این گواهی را مؤسسه حمل‌کننده در مقصد، هنگامی که کالا کسری داشته باشد، صادر می‌کند.
گواهی مبدأ Certificate of Origin
سندی است که ازسوی یکی از نهادهای کشور صادرکننده در مورد کالایی که قرار است از آن کشور به کشور دیگر صادر شود تنظیم می‌گردد و در اختیار فروشنده گذارده می‌شود. این گواهی بیانگر وضعیت کالا در کشور سازنده آن است. این سند را فروشنده همراه دیگر اسناد کالا برای خریدار ارسال می‌کند.
گواهی خسارت Claim’s Certificate
فرم استانداردی می‌باشد که مقامات ذی‌صلاح، جهت گزارش کالای آسیب‌دیده در زمان تخلیه از وسیله حمل تکمیل می‌کنند.
مشخصات کالا Specifications
مشخصاتی است که در بیمه‌نامه راجع به کالا باید تشریح شود تا امکان شناسایی مورد بیمه را فراهم آورد.
نماینده لویدز Loyds’ Agent
افراد و یا شرکت‌هایی هستند که به نمایندگی ازطرف شرکت بیمه لویدز انگلستان در اغلب کشورها حضور دارند و عمدتاً کارشان بازدید از خسارت و تهیه گزارش از مواردی است که در این کشورها به وقوع می‌پیوندد.
وسیله حمل Means of Transportation
وسیله‌ای است که کالا به وسیله آن حمل می‌شود و ممکن است کامیون، قطار، کشتی و یا هواپیما باشد.
هزینه‌های خسارت Claims Expenses
مخارجی است که بیمه‌گذار به‌دنبال وقوع حادثه و ایجاد خسارت، به‌منظور جلوگیری از توسعه خسارت صرف می‌کند.
هزینه‌های نجات Salvage Charges
به هزینه‌هایی اطلاق می‌گردد که به‌منظور جلوگیری از تلف‌شدن یا ایجاد خسارت به اموال براثر بروز حوادث به مصرف می‌رسند و معمولاً عملیات نجات، ازسوی اشخاص ثالث و یا حقوقی انجام می‌شود.

کلیات بیمه‌های باربری تاریخچه بیمه‌های باربری
محققان و تاریخ‌نویسان اتفاق نظر دارند، بیمه دریایی که در اواسط قرون وسطی پا به عرصه نهاده است، از قدیمی‌ترین رشته‌های بیمه می‌باشد. درواقع می‌توان گفت اولین‌باری که بازرگانان و صاحبان کالا، اموال و مال‌التجاره‌های خود را ازطریق دریا حمل کردند و با خطرات گوناگون مانند غرق‌شدن کشتی، طوفان و راهزنی‌های دریایی مواجه گردیدند، به فکر راه‌حلی برای حفظ سرمایه‌ها و دستاوردهای خود افتادند و به همین دلیل قوانین و مقررات خاص و گوناگونی که همه آنها مربوط به حمل‌ونقل دریایی بود، به‌مرور تکامل یافت و ملت‌ها از آن استفاده کردند که از آن جمله می‌توان به قوانین زیان همگانی General Average و یا وام دریاییBottomry bond اشاره نمود.
وام دریایی
شیوه عملکرد وام دریایی بدین صورت بوده است که اگر کشتی و کالا براثر وقایع و خطرات دریا به‌کلی ازبین‌می‌رفت، وام‌گیرنده از بازپرداخت وام معاف بوده است (به این می‌ماند که خسارت دریافت نموده است). در قرن سیزدهم در ایتالیا وام دریایی بسیار رواج داشت. همچنین بررسی‌های انجام‌شده بیانگر این واقعیت است که قرن‌ها قبل از تاریخ مذکور نیز این نحوه عملکرد مورد استفاده بوده است؛ چراکه ایتالیا ازنظر تجارت، از قرن پنجم میلادی تا آغاز جنگ‌های صلیبی، فعالیت چشمگیر و مستمری داشته است. نگاهی به شرایط و نحوه انجام قرارداد بیانگر این حقیقت است که عملیات مذکور شباهت زیادی به عملیات بیمه‌ای امروز دارد.
مبدأ پیدایش زیان همگانی
زیان همگانی در بین اقوام باستانی هند، بابل و یونان، در سده ششم قبل از میلاد مسیح رایج بود است. دریانوردان ساکن دریای مدیترانه مانند یونانی‌ها و مصری‌ها از چند قرن قبل از میلاد مسیح به این اصل معتقد بودند که آنچه برای نجات کشتی به دریا ریخته می‌شود با مشارکت همه جبران گردد.
پیدایش عملیات بیمه‌گری به شکل و شیوه فنی، علمی و تخصصی، امروزه براساس دریافت حق‌بیمه به‌طور قطع مربوط به تجار شهر “لومباردی” فلورانس در سال ۱۲۵۰ میلادی می‌باشد و به‌طور یقین، قدیمی‌ترین اثر مدون و به‌جامانده از مدارک بیمه‌ای، مربوط به شهر جنوا می‌باشد. کم‌کم با پیشرفت بیمه و به‌وجودآمدن برخی مشکلات، بیمه‌گران به این فکر افتادند تا فعالیت‌های خود را متمرکز نموده، به‌صورت گروهی کار کنند. در ابتدا، انجمن‌هایی که دارای اساس‌نامه و مقررات خاصی بود، شکل گرفت. معروف‌ترین گردهمایی که لازم است به آن اشاره شود، در شهر لندن و در قهوه‏خانه شخصی به نام “ادوارد لویدز” به‌طور مرتب تشکیل می‌شد. بعدها در سال ۱۶۹۶ نشریه‌هایی نیز تحت عنوان اخبار لویدز منتشر شد. در این نشریه‌ها اخبار مربوط به تجارت و حوادث آورده می‌شد. چندی نگذشت که آن قهوه‌خانه محل اجتماعات و ملاقات بیمه‌گران دریایی و بهترین مکان برای ردوبدل کردن اطلاعات بیمه‌ای و انجام معاملات بیمه اتکائی گردید. البته بعداً تمامی کشتی‌ها برای ثبت مشخصات به آنجا رجوع می‌کردند.

انستیتوی بیمه‌گران لندن (The Institute of London Underwriters)
بیش از یکصدوپنجاه سال، بیمه‌گران لویدز به‌عنوان یک اتحادیه در بازارهای بیمه‌ای شناخته شده بودند، درحالی‌که شرکت‌های بیمه چنین مزیتی نداشتند. در طول قرن نوزدهم، ایجاد ارتباط و هماهنگی بین شرکت‌های بیمه بیش از پیش احساس گردید و این نیاز باعث شد که انستیتوی بیمه‌گران در سال ۱۸۸۴ تأسیس گردد تا هماهنگی لازم را بین شرکت‌های بیمه در بازار لندن ایجاد نماید و بتواند مسائل و مشکلات بیمه باربری را در سطح بازار داخلی و بازار بین‌المللی بررسی نموده، شرایط و مقررات یک‌نواختی را تدوین کند.
تعریف بیمه و بیمه حمل‌ونقل کالا
بیمه در لغت به معنای اطمینان و ضمانت یا حفظ و نگهداری در برابر خطراتی است که بیم وقوع آن می‌رود. این کلمه مشتق از کلمه بیم Bimea هندی به معنای ضمانت است و در اصطلاح حقوقی عبارت است از توزیع و تحمیل خسارات و زیان ناشی از حادثه معین یا غیرمعین اتفاقی یا حتمی برای فرد یا افراد یا اموال و اشیای به‌عهده شخص یا اشخاص غیرمتضرر.
بیمه عقدی است که به موجب آن، یک طرف تعهد می‌کند به‌ازای دریافت وجه یا وجوهی از طرف دیگر، درصورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارده بر او را جبران نماید یا وجه معینی بپردازد.
در بیمه حمل‌ونقل، با دریافت مبلغی به‌عنوان حق‌بیمه ازطرف بیمه‌گذار، بیمه‌گر متعهد پرداخت خساراتی خواهد بود که تحت چارچوب خطرات بیمه‌شده می‌باشد.
بیمه باربری نوعی بیمه حمل‌ونقل کالاست که به موجب آن یک طرف (بیمه‌گر) تعهد می‌نماید در ازای دریافت وجوهی از طرف دیگر (بیمه‌گذار)، درصورت وقوع یا بروز حادثه، در جریان حمل کالا در حین عملیات حمل‌ونقل از نقطه‌ای به نقطه دیگر، خسارات احتمالی و یا اتفاقی وارد به او را طبق شرایط و مندرجات بیمه‌نامه جبران نماید و یا وجه معینی را بپردازد. وجهی که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد “حق‌بیمه” و آنچه بیمه می‌شود “مورد بیمه” می‌نامند.
ماهیت حقوقی عقد قرارداد
طبق قانون مدنی ایران، عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر، تعهد برابری نمایند و مورد قبول آنها باشد. در عقد بیمه، رابطه حقوقی که بین بیمه‌گذار و بیمه‌گر به‌وجودمی‌آید، منشأ تعهد است. متعهد که بیمه‌گر است تعهد می‏کند که تحت شرایط معینی، درصورت بروز حادثه که به تعهد بیمه‏گر تحقق می‏بخشد، از بیمه‌شده رفع زیان کند.
اصولاً به‌جز بیمه‏های عمر، بیمه عقدی است لازم. به موجب قانون مدنی ایران، عقد لازم آن است که هیچ‌یک از طرفین معامله حق فسخ نداشته باشند، مگر در موارد مشخص.
هرگاه هریک از طرفین یا هردو بتوانند عقد را به میل خود فسخ نمایند، آن عقد جایز است. در مواردی، عقد ممکن است نسبت به یک طرف عقد لازم و نسبت به طرف دیگر جایز باشد. بیمه عمر را می‌توان نسبت به بیمه‏گر لازم و نسبت به بیمه‌گذار جایز دانست.
بیمه باربری که خود نوعی قرارداد دوطرفه می‌باشد، در کلیات خود تابع حقوق عمومی است، اما در جزئیات تابع حقوق خصوصی (حقوق بیمه مصوب ۱۳۱۶) می‌باشد.
هریک از طرفین این قرارداد مجاب به رعایت قوانین و مقررات دیگر سازمان‌ها و نهادهای مرتبط به امر حمل‌ونقل می‌باشند. بعضی از این سازمان‌ها عبارت‌اند از: بانک‌ها، گمرک، اتاق بازرگانی و وزارتخانه‌های مرتبط.
بنابراین ضروری است که تجار و بازرگانان براساس نوع فعالیت (واردات، صادرات و …)، با اطلاعات لازم درزمینه حمل‌ونقل، قراردادهای متحدالشکل بین‌المللی خریدوفروش کالا (اینکوترمز)، قوانین اعتبارات اسنادی و قوانین مربوط به امور گمرکی آشنا باشند.
انواع روش‌های صدور قراردادهای بیمه‌ای
بیمه‌نامه‌های باربری را می‌توان به چند شکل صادر نمود:
ـ بیمه‌نامه‌های شناور
ـ بیمه‌نامه پوشش باز
ـ بیمه‌نامه‌های ساده.
بیمه‌نامه‌های شناور Floating Policy
یک قرارداد کلی است که بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار منعقد می‌گردد و در آن، شرایط اصلی بیمه و رئوس کلی حقوقی و تعهدات طرفین مانند خطرات تحت پوشش، شیوه حمل معین می‏شود و در آن با یک سرمایه بیمه‏ای معین و مشخص موافقت می‌گردد که شامل حمل‌های متعددی می‌باشد و به همین دلیل، قرارداد تا زمانی که سرمایه توافق‌شده ازطریق حمل‌های متعدد به پایان رسد، دارای اعتبار می‌باشد. همان‌طور که گفته شد در این قرارداد با شرایط و مسائل کلی قرارداد توافق می‌شود، ولی مشخصات محموله، نام وسیله نقلیه، تاریخ حمل و میزان سرمایه حمل باید در زمان حمل به اطلاع بیمه‌گر برسد. با چنین توافقی کلیه کالاهایی که بیمه‌گذار در آینده اقدام به حمل آنها می‌نماید، تحت پوشش بیمه‌ای قرار می‌گیرد، مشروط بر اینکه بیمه‌گذار، کلیه اطلاعات مربوط به حمل‌ونقل هر محموله را در اختیار بیمه‌گر قرار دهد. چنانچه درباره مواردی در قرارداد موافقت صورت نگرفته باشد، باید قبل از حمل کالا به اطلاع بیمه‌گر رسیده و موافقت وی گرفته شده باشد.
یکی از منافع این نوع قراردادها و بیمه‌نامه‌ها در این است که برای حمل‌های مختلف نیاز به مراجعه بیمه‌گذار و صدور بیمه‌نامه ازطرف بیمه‌گر نمی‌باشد و باعث کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از اتلاف وقت می‌شود.
بیمه‌نامه با پوشش باز Open Cover
یکی از محدودیت‌هایی که در روش بیمه‌نامه با شرایط عمومی وجود داشت این بود که بیمه‌گذار در ابتدای صدور بیمه‌نامه، صدرصد حق‌بیمه یا درصد بالایی از حق‌بیمه را پرداخت می‌نمود و این خود مشکلی بود؛ چراکه ممکن بود حمل‌های نهایی در ماه‌های دیگر حمل می‏گردید. بنابراین روش دیگری مطرح شد به نام صدور بیمه‌نامه یا قرارداد به روش پوشش باز.
مشخصات اصلی این نوع قراردادها به این شرح است:
۱- بیمه‌گر و بیمه‌گذار درباره بعضی موارد کلی مانند نرخ و شرایط قرارداد ـ خطرهای تحت پوشش توافق می‌کردند. در این حالت دیگر نیاز نبود که بیمه‌گذار، قبل از حرکت، مشخصات وسیله نقلیه و سرمایه تحت پوشش را اعلام نماید، به شرطی که کلیه حمل‌های بیمه‌گذار تحت پوشش بیمه دربیاید و درصورتی‌که قسمتی از محمولات بیمه‌گذار بیمه نشود، بیمه‌گر باید کاملاً روی حمل‌ها کنترل لازم را داشته باشد.
۲- در این حالت با توافقی که بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار انجام می‏شود، هر یک هفته گواهی بیمه ازسوی بیمه‌گر صادر می‌شود و حق‌بیمه متناسب با سرمایه‌های حمل‌شده ازسوی بیمه‌گذار پرداخت می‌گردد. درنتیجه در این پوشش، بیمه‌گذار از آسایش فکری بهره‌مند است؛ زیرا کلیه محمولاتی که در طول مدت یک‌سال حمل خواهد شد، با نرخ معین و مناسبی تحت پوشش بیمه‌ای قرار دارد. مزیت دیگر آن این است که کلیه دفعات حمل کالا تحت پوشش قرار دارد و نیاز نیست برای هر حمل پوشش، درخواست جداگانه‌ای ارسال گردد. درضمن چون مدت قرارداد معمولاً یک‌سال است، نیازی نیست مجدداً طرح‌ریزی و مورد مذاکره و توافق قرار گیرد. معمولاً شرکت‌های حمل‌ونقل کالا که در شبانه‌روز اقدام به حمل کالا می‌نمایند، یک قرارداد به این شکل منعقد می‌کنند که خیال بیمه‌گذار از حمل‌های انجام‌شده در طول شبانه‌روز راحت می‌شود و دیگر نیازی نیست برای هر حمل با بیمه‌گر تماس حاصل نماید.
بیمه‌نامه‌های ساده
بیمه‌نامه‌ای است که برای حمل کالای معینی صادر می‌شود و در آن، مشخصات مورد بیمه طبق فرم پیشنهاد باربری در آن قید می‌گردد. لازمه صدور این نوع بیمه‌نامه حمل‌ونقل کالا این است که بیمه‌گذار قبلاً از وضعیت مورد بیمه و چگونگی حمل آن اطلاع داشته باشد و این اطلاعات را در اختیار بیمه‌گر قرار دهد.

انواع طبقه‌بندی در بیمه‌های باربری
بیمه باربری را می‌توان به سه طریق تقسیم‌بندی کرد:
ـ تقسیم‌بندی براساس طریقه حمل
ـ تقسیم‌بندی برپایه مبدأ و مقصد ازلحاظ جغرافیایی
ـ تقسیم‌بندی براساس نوع پوشش بیمه‌ای.

تقسیم‌بندی براساس طریقه حمل
این تقسیم‌بندی به سه نوع است: حمل‌ونقل زمینی، حمل‌ونقل دریایی و حمل‌ونقل هوایی. البته در بعضی حمل‌ها از دو یا سه روش حمل برای ارسال محموله‌ها استفاده می‌نمایند که به آنها حمل مرکب می‌گویند.
تقسیم‌بندی برپایه مبدأ و مقصد ازلحاظ جغرافیایی.
۱- بیمه حمل‌ونقل خارج از کشور یا بیمه‌های وارداتی ـ صادراتی ـ ترانزیت.
۲- بیمه حمل‌ونقل داخل کشور یا بیمه حمل‌ونقل داخلی.
تقسیم‌بندی براساس نوع پوشش بیمه‌ای
۱- بیمه با شرایط تمام‌خطر (All Risks)
2- بیمه با شرایط B
3- بیمه با شرایط C
4- بیمه با شرایط خسارت کلی (Total Loss)
حمل‌ونقل داخلی
در این نوع بیمه‌نامه، مبدأ و مقصد، داخل ایران می‌باشد.
خطرات تحت پوشش در بیمه‌های باربری داخلی
خطرات تحت پوشش در بیمه‌های باربری داخلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
ـ خطرات اصلی.
ـ خطرات اضافی.
خطرات اصلی
خطراتی که معمولاً در بیمه‌های داخلی تحت پوشش بیمه‌ای درمی‌آید، خطر آتش‌سوزی و حادثه وسیله نقلیه می‌باشد که معمولاً در متن چاپی بیمه‌نامه‌های داخلی می‌آید و منظور از حادثه وسیله نقلیه، تصادف وسیله نقلیه، پرت‌شدن و واژگون‌شدن آن می‌باشد. حدود ۷۰% خسارت‌های ایجادشده در حوادث جاده معمولاً ناشی از خطرات ذکرشده می‌باشد.
خطرات اضافی
در حمل‌ونقل، خطرات دیگری نیز وجود دارد که محمولات را تهدید می‌نماید؛ مانند پرت‌شدن محموله از روی وسیله نقلیه، برخورد جسم خارجی با مورد بیمه و برعکس، خسارات ناشی از بارگیری، تخلیه و سرقت کلی محموله.
این خطرات بنا به درخواست بیمه‏گذار و پس از منظورنمودن اضافه‌نرخ مربوطه، تحت پوشش بیمه‌نامه‏های داخلی درمی‌آید. بدیهی است که باید خطرات اضافی دقیقاً در شرایط خصوصی بیمه‌نامه آورده شود.
استثنائات در بیمه‌های داخلی
ـ عمد بیمه‌گذار، کارکنان و نمایندگان وی.
ـ فساد محموله به دلیل تأخیر در حمل.
ـ جنگ، جنگ داخلی، انقلاب، قیام و شورش.
ـ اعتصاب، توقیف، ضبط یا مصادره محموله.
ـ واکنش‌های هسته‌ای، آلودگی مربوط به تشعشعات هسته‌ای و رادیواکتیو.
ـ حمل مواد منفجره.
ـ حمل فلزات و سنگ‌های قیمتی، پول، اسناد و اوراق بهادار، آثار هنری.
نرخ حق‌بیمه در بیمه‌های داخلی
نرخ حق‌بیمه در بیمه‏های باربری داخلی به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین آنها به این شرح است:
ـ براساس تعداد خطرات و نوع خطرات تحت پوشش.
به این معنی که بیمه‌گذار هرچه خطرات بیشتر را تحت پوشش قرار دهد، نرخ حق‌بیمه بیشتر خواهد بود.
ـ مقدار فاصله بین مبدأ و مقصد.
واضح است که هرچه فاصله مبدأ و مقصد کمتر باشد، احتمال اتفاق حادثه و درنهایت، خسارت کمتر می‌شود.
ـ نوع محموله ازلحاظ آسیب‌پذیری و خطرناک‌بودن
هرچه آسیب‌پذیری کالاها بالاتر شود، احتمال خسارت بیشتر می‌شود؛ مثلاً اگر کالا شکستنی باشد؛ مانند شیشه یا تخم‌مرغ، شدت خسارت بیشتر خواهد بود. پس منطقی است که برای این‌گونه کالاها حق‌بیمه بیشتری گرفته شود.
ـ مسیر حرکت و نوع وسیله نقلیه.
اصولاً در جاده‌های کوهستانی، آمار خسارت و حادثه ناشی از پرت‌شدن وسیله نقلیه بیشتر است و در بعضی مسیرها باید قسمتی از حمل در مسیر دریا انجام شود که این نیز مخاطرات خاص خود را به همراه خواهد داشت. اصولاً وسایل نقلیه که در حین حمل با سرعت بالایی حرکت نمایند، احتمال خطر بیشتری خواهند داشت؛ مثلاً حمل با نیسان به‌مراتب در مقایسه با حمل با کامیون پرریسک‌تر می‌باشد.
بیمه‌های بین‌المللی
ـ بیمه وارداتی
در این نوع بیمه‌نامه مبدأ حرکت خارج و مقصد، داخل ایران می‌باشد. این‌ بیمه‌نامه، خطراتی‌ را پوشش‌ می‌‌دهد که‌ کالاهای‌ خریداری‌‌شده شرکت‌ها و بازرگانان ‌ایرانی‌ از کشورهای‌ مختلف‌ جهان‌ را تهدید می‌کند. این‌ بیمه‌نامه ‌یکی ‌از اسناد مورد نیاز جهت‌ گشایش‌ اعتبار در بانک‌هاست‌ و هدف ‌از آن، حفظ‌ منافع‌ تجار و واردکنندگان‌ و درنهایت‌ حفظ‌ منافع‌ ملی‌ می‌باشد.
ـ بیمه صادراتی
در این نوع بیمه‌نامه، مبدأ، داخل ایران و مقصد، خارج از ایران می‌باشد. با توجه‌ به‌ اهمیت‌ موضـوع‌ صادرات‌ غیرنفتی‌ در کشور و ارزشی‌ که‌ دولت‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ برای‌ تشویق‌ صادرکنندگان‌ قائل‌است، این‌ بیمه‌نامه‌ جهت‌ حمایت‌ از صادرکنندگان‌ و درنهایت، حفظ‌ منافع‌ ملی، به‌ صادرکنندگان‌ ارائه‌ می‌شود.
ـ بیمه ترانزیت
مبدأ و مقصد در این نوع بیمه‌ها خارج از ایران می‌باشد، به‌طوری‌که ایران در مسیر حمل قرار گیرد. ترانزیت خارجی کالا عبارت از سلسله مراحلی است که طی آن، کالایی از مبادی خارجی به مقصد کشور ثالث و یا نگهداری آن در مناطق حراستشده و ترتیب حمل تدریجی آن به تقاضای صاحب کالا از قلمروی جمهوری اسلامی ایران از یک نقطه مرزی کشور وارد و مالا” از همان نقطه یا از نقاط مرزی کشور خارج میگردد.
هرگاه کالای ترانزیت خارجی تا پایان مدت اعتبار پروانه به گمرکات خروجی تحویل گردد و یا از مرزهای کشور خارج شود، ترانزیت، خاتمهیافته تلقی می‌گردد و گمرک مکلف به تسویه تضمین دریافتی خواهد بود.
اصطلاحات تجاری بین‌المللی International Commercial Terms
در یک قرارداد فروش بین‌المللی، خریدار و فروشنده یا به عبارت دیگر واردکننده و صادرکننده هردو مایل هستند که قرارداد منعقده به بهترین شکل اجرا شود، اما درعین‌حال ارسال کالا از یک کشور به کشور دیگر به‌عنوان بخشی از معامله تجاری ممکن است با خطراتی همراه باشد. اگر کالا از بین رود یا خسارت ببیند یا تحویل و پرداخت قیمت آن بنا به دلایلی انجام نشود، روابط خریدار و فروشنده ممکن است آنچنان تیره گردد که راهی جز اقامه دعوی وجود نداشته باشد. بنابراین دراختیارداشتن مجموعه‌ای استاندارد در مورد تعهدات فروشنده و خریدار می‌تواند در تنظیم قراردادهای فروش بین‌المللی کالا و تعیین مسئولیت‌های هریک از طرفین کمک شایانی نماید و بدین‌ترتیب مانع بروز اختلافات بعدی شود.
اینکوترمز (اصطلاحات بازرگانی بین‌المللی) که اتاق بازرگانی بین‌المللی برای نخستین‌بار در سال ۱۹۳۶ تنظیم کرد و در سالهای تجدیدنظر شد و در سال ۲۰۱۰ با شرح و تفسیر در دو گروه حمل دریایی و هر نوع روش حمل و شامل ۱۱ اصطلاح طبقهبندی شدهاند، تکمیل گردید. اصطلاحات تجاری بین‌المللی، بخشی از قراردادهای خریدوفروش را تشکیل می‌دهد.
قرارداد فروش صرفاً قیمت کالا، کمیت و کیفیت آن را معین و مشخص می‌نماید، درحالی‌که اصطلاحات تجاری، ضمن تعیین وظیفه خریدار و فروشنده، مسائل مربوط به نحوه تحویل کالا را نیز روشن می‌کند. برای جلوگیری از هرگونه اختلاف، تعبیر و تفسیر شرایط قراردادهای منعقده، لازم است دو طرف قرارداد اطلاعاتی را به‌اختصار به شرح زیر در قرارداد، معین و مشخص نمایند:
کارکردهای اینکوترمز شامل: ۱٫ تعیین حدود و مسئولیت خریدار و فروشنده؛ ۲٫ مسئولیت هزینه‌ها و ۳٫ تعیین نقطه انتقال ریسک از فروشنده به خریدار است.
ـ براساس شرایط قرارداد، کدام‌یک از طرفین موظف به انجام تشریفات مربوط به صدور و یا ورود کالا و ترخیص آن می‌باشند؟
ـ براساس قرارداد، هزینه‌های مربوط به بارگیری و تخلیه کالا در مراحل مختلف حمل برعهده چه کسی نهاده شده است؟
ـ تقسیم ریسک بین فروشنده و خریدار در مورد آسیب‌دیدن کالا و دریافت پوشش‌های بیمه‌ای بر عهده کدام‌یک از طرفین قرار گرفته است؟
اصطلاحات مورد استفاده برای هر نوع روش حمل
EXW: تحویل در محل کار
FAC : تحویل به حمل‌کننده
CPT : کرایه حمل پرداخت‌شده
CIP : کرایه حمل و بیمه پرداخت‌شده
DAT: تحویل در پایانه حمل
DAP: تحویل در محل
DDP: تحویل عوارض پرداخت‌شده.
اصطلاحاتی که فقط در روش حمل دریایی کاربرد دارند:
FAS: تحویل در کنار کشتی
FOB: تحویل روی عرشه کشتی
CFR : ارزش و کرایه حمل در مقصد
CIF : ارزش و بیمه و کرایه حمل تا مقصد.
مدت اعتبار بیمه‌نامه باربری صادراتی و وارداتی
اساساً مدت اعتبار بیمه‌نامه باربری در کلوزهای انگلیسی و شرایط بیمه‌نامه‌های باربری به‌صورت انبار به انبارWarehouse to Warehouse (انبار مبدأ تا انبار مقصد) می‌باشد، ولی همان‌طور که در شرایط اینکوترمز ملاحظه می‌شود، نقطه شروع تعهد بستگی به نوع قرارداد خرید دارد و به زبان ساده، زمان انتقال خطر یا مسئولیت از فروشنده به خریدار زمان شروع تعهد بیمه‌گر می‌باشد؛ مثلاً در خرید Exـ works تعهدات بیمه‌گر از انبار فروشنده کالا در مبدأ شروع می‌شود و در خرید به‌صورت FOB و CIF تعهدات بیمه‌گر از زمانی که کالا به‌وسیله جرثقیل از نرده‌های کشتی عبور می‏کند، شروع می‌شود. ادامه پوشش در طول مسیر حمل عادی است و پایان آن یکی از موارد زیر (هرکدام زودتر واقع شود) خواهد بود:
الف) به‌محض تخلیه کالا به انبار مقصد مندرج در بیمه‌نامه.
ب) به‌محض انقضا ۶۰ روز از تاریخ تخلیه کامل کالا از کشتی.
ج) به‌محض انقضا ۶۰ روز از تاریخ ورود کالا به مرز زمینی.
د) به‌محض انقضا ۳۰ روز از تاریخ تخلیه کالا در فرودگاه مقصد.
شایان ذکر است که مدت‌های مذکور با پرداخت حق‌بیمه اضافی و قبل از انقضا قابل تمدید بود.

خطرات تحت پوشش کلوزهای مختلف
همان‌طور که گفته شده، یک نوع دیگر از طبقه‌بندی بیمه‌های باربری، بیمه‌های باربری با سه کلوز یا سه طبقه مختلف است. قبل از سال ۱۹۸۲، بیمه‌های باربری با سه کلوز All Risk ، WA (With Particular average)، FPA (Free from Particular average) صورت می‏گرفت، ولی از سال ۱۹۸۲ به بعد سه کلوز A ، B و C به‌ترتیب جانشین این سه کلوز شدند. شرایط جدید در سه کلوز A ، B و Cاصولاً به‌نفع بیمه‌گذاران تعدیل شده است.
خطرات تحت پوشش کلوزهای A، B و C
کلوز A
این بیمه همه خطرهایی را که منجر به تلف‌شدن یا آسیب‌دیدن کالای مورد بیمه می‌شود، به‌جز موارد استثناشده در بندهای ۴، ۵، ۶ و ۷ متن کلوز را پوشش می‌دهد.
کلوز B
این بیمه خطرات زیر به‌جز موارد استثناشده‌ در بندهای ۴، ۵، ۶ و ۷ را پوشش می‌دهد.
تلف‌شدن یا آسیب‌دیدن مورد بیمه که به‌طور منطقی مرتبط با یکی از موارد زیر باشد:
ـ آتش‌سوزی یا انفجار.
ـ به گِل‌نشستن، زمینگیرشدن و برخورد با کف دریا، غرق‌شدن یا واژگون‌شدن کشتی یا شناور.
ـ واژگون‌شدن یا از راه یا از خط خارج‌شدن وسیله حمل زمینی.
ـ تصادم یا برخورد کشتی، شناور یا هر وسیله حمل دیگر با هر جسم خارجی به‌غیر از آب.
ـ تخلیه کالا در بندر اضطراری.
ـ زلزله، آتشفشان یا صاعقه.
تلف‌شدن یا آسیب‌دیدن کالای مورد بیمه که علت آن یکی از امور زیر باشد:
ـ فداکردن کالا در جریان خسارت عمومی.
ـ به دریا انداختن کالا جهت سبک‌سازی کشتی یا به دریا افتادن کالا از روی عرشه کشتی.
ـ ورود آب دریا، دریاچه یا رودخانه به کشتی، شناور، محفظه کالا، کانتینر یا محل انبار.
ـ تلف‌شدن کلی هر بسته در کشتی یا شناور و یا تلف کلی هر بسته به‌علت افتادن به‌هنگام بارگیری و یا تخلیه کشتی یا شناور.
کلوز C
این بیمه، خطرات زیر به‌جز موارد استثناشده در بندهای ۴، ۵، ۶ و ۷ را پوشش می‌دهد.
تلف‌شدن یا آسیب‌دیدن مورد بیمه که به‌طور منطقی مرتبط با یکی از موارد زیر باشد:
ـ آتش‌سوزی یا انفجار.
ـ به گِل‌نشستن، زمینگیر شدن و برخورد با کف دریا، غرق‌شدن یا واژگون‌شدن کشتی یا شناور.
ـ واژگون‌شدن یا از راه یا از خط خارج‌شدن وسیله حمل زمینی.
ـ تصادم یا برخورد کشتی، شناور یا هر وسیله حمل دیگر با هر جسم خارجی به‌غیر از آب.
ـ تخلیه کالا در بندر اضطراری.
تلف‌شدن یا آسیب‌دیدن کالای مورد بیمه که علت آن یکی از امور زیر باشد:
ـ فداکردن کالا در جریان خسارت عمومی.
ـ به دریا انداختن کالا جهت سبک‌سازی کشتی.
همچنین خسارات ناشی از زیان همگانی و مسئولیت مشترک در تصادم نیز تحت پوشش هر سه کلوز می‌باشد.
استثنائات در سه کلوز C, B , A
در سه کلوز C, B , A در بند ۴ ، ۵ ، ۶ و ۷ استثنائات به این شرح آمده است: به این معنی که اصولاً بیمه باربری خطرات لحاظ‌شده در این استثنائات را تحت پوشش قرار نمی‌دهد، مگر اینکه به‌وسیله یک کلوز مخصوص آنها را بیمه نماید. این بیمه به‌هیچ‌وجه شامل خطرات زیر نمی‌گردد:
ـ تلف‌شدن، آسیب‌دیدن یا هزینه قابل انتساب به سوء عمل ارادی بیمه‌گذار.
ـ نشت و ریزش عادی، کسری عادی وزن یا حجم و یا فرسودگی و پوسیدگی عادی کالای‌ مورد بیمه.
ـ تلف‌شدن، آسیب‌دیدن یا هزینه ناشی از کافی‌نبودن یا نامناسب‌بودن بسته‌بندی یا آماده‌سازی کالای مورد بیمه، مشروط بر اینکه بسته‌بندی یا آماده‌سازی، قبل از شروع این بیمه انجام شده باشد یا به‌‌وسیله بیمه‌گذار یا کارکنان او انجام شده باشد و تحمل مقابله با حوادث معمول در سفر بیمه‌شده را نداشته باشد (در موارد مربوط به این شرط، “بسته‌بندی” شامل چیدن کالای مورد بیمه در کانتینر هم هست و کارکنان، جزء پیمانکاران مستقل محسوب نمی‌شوند).
ـ تلف‌شدن، آسیب‌دیدن یا هزینه‌ای که علت آن، عیب ذاتی یا ماهیت کالای ‌مورد بیمه باشد.
ـ تلف‌شدن، آسیب‌دیدن یا هزینه‌ای که علت آن تأخیر باشد، حتی اگر این تأخیر ناشی از خطرات بیمه‌شده باشد (به‌استثنای هزینه‌های قابل پرداخت براساس بند ۲).
ـ تلف‌شدن، آسیب‌دیدن یا هزینه ناشی از اعسار یا ورشکستگی مالکان، مدیران، اجاره‌کنندگان یا گردانندگان کشتی یا قصور در انجام تعهدات مالی ازطرف یکی از آنها، به شرط اینکه بیمه‌گذار در هنگام بارگیری کالای مورد بیمه در کشتی، از این امر مطلع بوده یا باید طبیعتاً در جریان معمول تجارت خود از این مسئله آگاه باشد که این اعسار و یا ناتوانی مالی می‌تواند مانع از ادامه عادی سفر گردد. این استثنا درصورتی‌که قرارداد بیمه به طرف دیگری (طرف مدعی خسارت) واگذار شده باشد که آن طرف موضوع بیمه را با حسن نیت و تحت قرارداد الزام‌آور خریداری کرده یا با خرید آن توافق نموده است، اعمال نمی‌گردد.
ـ آسیب عمدی یا تخریب عمدی کالای مورد بیمه یا هر قسمت از آن ازسوی هر شخص متخلف.
ـ تلف‌شدن، آسیب‌دیدن یا هزینه‌ای که مستقیم یا غیرمستقیم به علت یا ناشی از کاربرد هر نوع سلاح‌ یا وسیله‌ای باشد که با انرژی اتمی ‌یا شکست هسته‌ای و یا ترکیب هسته‌ای یا واکنش مشابه دیگر یا نیرو یا ماده رادیواکتیو کار کند.
این بیمه به‌هیچ‌‌وجه تلف‌شدن، آسیب‌دیدن یا هزینه ناشی از موارد زیر را پوشش نمی‌دهد:
ـ عدم قابلیت دریانوردی کشتی یا شناور یا نامناسب‌بودن کشتی یا شناور برای حمل ایمن کالای مورد بیمه، مشروط بر اینکه هنگام بارگیری کالای مورد بیمه به‌وسیله حمل، بیمه‌گذار از فقدان قابلیت دریانوردی یا نامناسب‌بودن کشتی یا شناور آگاه باشد.
ـ نامناسب‌بودن کانتینر یا وسیله حمل، جهت حمل سالم مورد بیمه، مشروط بر اینکه بارگیری کالا درون یا برون این وسایط، قبل از شروع این بیمه‌نامه انجام شده باشد یا بیمه‌گذار یا کارکنان او انجام داده باشند و آنها از نامناسب‌بودن وسایط مذکور در زمان بارگیری کالای مورد بیمه اطلاع داشته باشند.
ـ در مواردی که قرارداد بیمه به طرف دیگری (طرف مدعی خسارت) واگذار شده باشد و ایشان موضوع بیمه را با حسن نیت و تحت قرارداد الزام‌آور خریداری کرده یا با خرید آن توافق نموده است، استثنای بند ۱/۱/۵ اعمال نمی‌گردد.
ـ بیمه‌گران، حق ادعای نقض تعهدات ضمنی راجع به قابلیت دریانوردی کشتی و مناسب‌بودن کشتی برای حمل مورد بیمه را از خود اسقاط می‌کنند.
این بیمه به‌هیچ‌وجه، تلف‌شدن، آسیب‌دیدن یا هزینه‌هایی را که علت اصلی آنها یکی از موارد زیر باشد، جبران نمی‌کند:
ـ جنگ، جنگ داخلی، انقلاب، شورش، قیام و یا زدوخوردهای داخلی ناشی از این امور یا هرگونه عمل خصمانه ازسوی یا علیه یکی از دو قدرت متخاصم.
ـ توقیف، ضبط، مصادره، تصرف یا اثرات ناشی از این امور یا اثرات ناشی از اقدام به شروع آنها.
ـ مین، اژدر و بمب‌های مترو‌که یا سایر سلاح‌های جنگی به‌جامانده و متروکه.
این بیمه‌نامه به‌هیچ‌وجه تلف‌شدن، آسیب‌دیدن یا هزینه ناشی از موارد زیر را پوشش نمی‌دهد:
ـ عمل اعتصاب‌کنندگان، جلوگیری از ورود کارگران یا عمل اشخاصی که در درگیری‌های کارگری، آشوب‌ها یا اغتشاشات داخلی شرکت می‌کنند.
ـ اعتصاب، تعطیل محل کار، درگیری‌های کارگری، آشوب‌ها و یا اغتشاشات داخلی.
ـ هرگونه عمل تروریستی یا اقدام هر شخصی که مستقیماً با هدف براندازی دولتی یا اعمال نفوذ ازطریق توسل به زور یا خشونت علیه دولت یا ازطرف یا در ارتباط با هر سازمانی که قانونی یا غیرقانونی تشکیل شده باشد.
ـ عمل هر شخصی با انگیزه سیاسی، عقیدتی یا مذهبی.
خطرات تحت شرایط خسارت کلی (Total Loss)
اصولاً وقتی بیمه‌نامه با چنین خطراتی ازسوی بیمه‌گذار درخواست می‌گردد که فروشنده کالا یا خریدار یک بیمه‌نامه خارجی تهیه نموده است و برای انجام تشریفات واردات و صادرات نیاز به یک بیمه‌نامه ایرانی دارد یا اینکه مورد بیمه درصورت آسیب، تنها در یک مرحله ممکن است خسارت ببیند. در این حالت، در شرایط خصوصی بیمه‌نامه، متن زیر باید اضافه گردد:
«کالای مورد بیمه پس بارگیری بلافاصله پس از شروع حمل از بندر مقصد، فقط براثر ازبین‌رفتن کل محموله در یک مرحله و در نتیجه آتش‌سوزی، غرق‌شدن کشتی، سقوط هواپیما تحت پوشش این بیمه‌نامه می‌باشد و به‌محض تخلیه کالا در فرودگاه مقصد یا بندر مقصد، اعتبار بیمه‌نامه خاتمه می‌یابد».
تخفیفات
تخفیف پرداخت حق‌بیمه به‌صورت نقد
ـ درصورتی‌که در بیمه‌های واردات و صادرات حق‌بیمه به‌صورت نقد دریافت گردد، شرکت‌های بیمه می‌توانند حداکثر به میزان ۱۰% حق‌بیمه به‌عنوان تخفیف درنظربگیرند.
تخفیف حمل با کانتینر
ـ درصورتی‌که حمل کالا از مبدأ تا مقصد نهایی با کانتینر حمل گردد، درصورت احراز این مطلب، بیمه‌گر می‌تواند ۲۰% به‌عنوان تخفیف کانتینر از حق‌بیمه‌های دریافت‌شده را برگشت دهد.
تخفیف صادراتی
درصورتی‌که بیمه از نوع بیمه‌های صادراتی باشد، برای تشویق صادرکنندگان و کاهش قیمت‌های تمام‌شده کالاهای صادراتی، شرکت‌های بیمه می‌توانند تا ۴۵% حق‌بیمه را تخفیف دهند.
اضافات
شرط طبقه‌بندی کشتی
درصورتی‌که بیمه‌نامه باربری وارداتی یا صادراتی نوع وسیله نقلیه کشتی و یا کشتی، با وسایل نقلیه دیگر ازقبیل کامیون یا قطار اعلام شود، شرط طبقه‌بندی کشتی که به زبان انگلیسی و به نام “InstitueClassification Clause” می‌باشد، باید به بیمه‌نامه ضمیمه گردد. در این شرایط کشتی‌های حامل کالا باید به‌وسیله یکی از مؤسسات مندرج در شرایط ذکرشده طبقه‌بندی شده باشند. منظور از طبقه‌بندی، شرایطی است که کشتی‌های حامل کالا باید دارا باشند و معمولاً این شرایط را مؤسسات معتبر بین‌المللی که مورد قبول انستیتوی بیمه‌گران لندن می‌باشند کنترل می‌کنند و به کشتی، گواهی طبقه‌بندی اعطا می‌شود. حال چنانچه کشتی طبق شرایط مذکور طبقه‌بندی نشده باشد و یا سن کشتی بیش از حدودی باشد که در شرایط ذکرشده و یا کالا روی عرشه کشتی حمل می‌شود، بیمه‌گذار باید اضافه‌نرخ متعلقه را پرداخت نماید.
درصورتی‌که کشتی حامل کالا طبقه‌بندی نشده باشد، باید ۵۰% اضافه‌نرخ در محاسبات منظور گردد. اگر محموله مورد بیمه روی عرشه حمل شود، به میزان ۵/۲ در هزار یا ۳۰% حق‌بیمه هرکدام بیشتر باشد، لحاظ می‌گردد.
توجه: کالاهایی که به‌صورت عرف کشتیرانی باید روی عرشه حمل شود، نباید اضافه‌نرخ پرداخت نمایند؛ مانند: حمل کانتینر.
ـ درصورتی‌که سن کشتی از ۱۵ سال به بالا باشد، طبق جداول مخصوص شامل اضافه‌نرخ می‌گردند.

مقایسه بیمه‌نامه‌های باربری با مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل

برای کالاهایی که از مبادی مختلف به مقاصدی در نقاط مختلف کشور حمل می‌شوند، دو نوع پوشش بیمه‌ای وجود دارد:
۱- بیمه‌نامه‌هایی که بیمه‌گذار آنها صاحبان کالا، اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی هستند و نوع پوشش بیمه‌ای آنها در زمره بیمه‌های اموال می‌باشد.
۲- بیمه‌نامه‌هایی که بیمه‌گذار آنها شرکت‌های حمل‌ونقل داخلی هستند و در گروه‌بندی بیمه‌ای، جزء بیمه‌های مسئولیت محسوب می‌گردند.

در این متن، ضمن بیان تفاوت‌های این دو نوع بیمه‌نامه، مزیت‌های بیمه‌نامه باربری داخلی نسبت به بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل را برای صاحبان کالا بیان می‌نماییم.

بدین منظور ابتدا تعاریف، خطرات تحت پوشش، زمان شروع و خاتمه تعهدات بیمه‌گر و همچنین خسارت‌های خارج از تعهدات بیمه‌گر در هریک از این بیمه‌نامه‌ها بررسی می‌شود و در پایان به تعدادی از مزیت‌های بیمه‌نامه باربری داخلی نسبت به مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل برای صاحبان کالا اشاره می‌شود.

بیمه‌نامه باربری داخلی و خطرات تحت پوشش در آن

بیمه‌نامه باربری داخلی یکی از انواع بیمه‌نامه‌های باربری است که صاحبان کالا جهت تحت پوشش قراردادن محموله‌هایی که مبدأ و مقصد حمل آنها یکی از شهرهای ایران می‌باشد آن را تهیه می‌کنند و خطرات تحت پوشش آن شامل خطرات اصلی و خطرات اضافی (بنا به درخواست بیمه‌گذار) می‌باشند که فهرست این خطرات به شرح ذیل است:

خطرات اصلی

آتش‌سوزی و حادثه وسیله نقلیه شامل: تصادف، تصادم، واژگون‌شدن و سقوط وسیله نقلیه.

خطرات اضافی

این خطرات برحسب نیاز بیمه‌گذار به خطرات اصلی اضافه می‌شود و رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از:
۱- سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه.
۲- خسارات ناشی از تخلیه و بارگیری.
۳- خسارات ناشی از پرتاب‌شدن کالا از روی وسیله حمل.
۴- خسارات ناشی از آبدیدگی.
۵- خطر غرق کالا در حمل دریایی بین بنادر و جزایر ایرانی با کشتی طبقه‌بندی‌شده.

بدیهی است هرچه خطرات تحت پوشش افزایش یابد، حق‌بیمه پرداختی بیمه‌گذار نیز بیشتر خواهد شد.

شروع و خاتمه تعهدات بیمه‌گر در بیمه‌نامه باربری داخلی

شروع اعتبار این بیمه‌نامه از زمانی است که کالا روی وسیله حمل برای آغاز حمل بارگیری می‌شود و هشت روز پس از رسیدن کالا به انبار بیمه‌گذار در مقصد و یا تحویل آن به گیرنده کالا (هرکدام زودتر تحقق یافت) خاتمه می‌یابد. علی‌رغم مدت اشاره‌شده، در اغلب موارد، کالا پس از حمل و رسیدن به مقصد تحویل گیرنده شده و مدت هشت روز فاصله بین رسیدن کالا به انبار بیمه‌گذار تا تحویل به گیرنده منتفی است.

خسارت‌های خارج از تعهدات بیمه‌گر در بیمه‌نامه باربری داخلی:

۱- کسری کالا، مگر اینکه این کسری مستقیماً ناشی از خطرات تحت پوشش حادث شده باشد.
۲- تقلیل بها به علت ناقص‌شدن دست یا جفت.
۳- خسارت وارده به بسته‌بندی و برچسب روی آن، مگر اینکه کالا نیز خسارت دیده باشد.
۴- کسر وزن معمولی و یا متعارف کالا.
۵- خسارت‌های ناشی از جنگ، شورش، اعتصاب و یا تهاجم.
۶- خسارت‌های مستقیم و غیرمستقیم ناشی از انفجارهای هسته‌ای.
۷- خسارت‌های وارده به مورد بیمه حین گریز از تعقیب مقامات انتظامی، مگر آنکه عمل گریز ازسوی متصرفان غیرقانونی باشد.
۸- خسارت ناشی از هرگونه تغییر مسیر عادی و متعارف وسیله حمل کالا.
۹- خودسوزی کالا.
۱۰- برخورد مستقیم محموله با جسم خارجی یا افتادن بار از روی وسیله حمل (خسارت‌ ناشی‌ از مستقیم محموله با جسم خارجی یا افتادن بار از روی وسیله حمل مشروط به‌ پرداخت‌ حق‌بیمه اضافی‌ قابل‌ پوشش‌خواهد بود).

علاوه‌بر موارد ذکرشده، شرکت بیمه ممکن است خسارات دیگری را با توجه به نوع کالا و نحوه حمل از پوشش بیمه‌ای خارج نماید.

بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل و خطرات تحت پوشش در آن

بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل، یکی از انواع بیمه‌نامه‌های مسئولیت است که متصدیان حمل‌ونقل جهت تحت پوشش بیمه قراردادن مسئولیت خود، در مقابل صاحبان محموله‌هایی که حمل می‌کنند، آن را تهیه می‌نمایند.

خطرات تحت پوشش در این نوع بیمه‌نامه شامل موارد ذیل می‌باشد:
ـ تصادف‌ و واژگونی‌ وسیله‌ نقلیه‌ و یا برخورد کالا با شی‌ء ثابت.
ـ خسارت‌های‌ وارد به‌ کالا براثر پرتاب‌‌شدن‌ از روی‌ وسیله‌ نقلیه‌.
ـ آتش‌سوزی‌، صاعقه‌ و انفجار وسیله‌ نقلیه.
ـ سرقت‌ کلی‌ محموله‌ با وسیله‌ نقلیه.
در این نوع بیمه‌نامه بیمه‌گر‌ تا ۲۰% تعهدات‌ خود متعهد جبران‌ هزینه‌‌های‌ زیر نیز خواهد بود:

۱- هزینه‌‌های‌ لازم‌ و متعارف‌ جهت‌ نجات‌ کالا و جلوگیری‌ از توسعه‌ خسارت‌ پس‌ از وقوع حوادثی‌ که‌ جبران‌ زیان‌ آن‌ در تعهد بیمه‌گر باشد.
۲- هزینه‌ دادرسی‌ و دفاع‌ از بیمه‌گذار که‌ به‌صورت متعارف‌ در ارتباط با خطرات‌ بیمه‌‌شده‌ در مراجع‌ قضایی‌ ثبت‌ شده‌ باشد.

شروع و خاتمه تعهدات بیمه‌گر در بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل

تعهدات‌ بیمه‌گر تحت‌ این‌ قرارداد پس‌ از تکمیل‌ بارگیری‌ کالا در مبدأ، آغاز می‌شود و هم‌زمان‌ با شروع‌ تخلیه در مقصد مندرج‌ در بارنامه‌ خاتمه‌ می‌یابد.

خسارت‌های خارج از تعهدات بیمه‌گر در بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل

جبران‌ خسارت‌هایی‌ که‌ به‌طور مستقیم‌ و یا غیرمستقیم‌، در نتیجه‌ عوامل‌ زیر به‌ کالای‌ مورد حمل‌ وارد آمده‌ باشد، در تعهد بیمه‌گر نیست‌:
۱- جعل‌ اسناد و خیانت‌ در امانت‌ و هرنوع‌ عمل‌ عمد یا مجرمانه‌ بیمه‌گذار (شامل‌ کارکنان‌ و نمایندگان‌ وی‌)، راننده‌ و یا کمک‌‌راننده‌ وسیله‌ نقلیه.
۲- حوادث‌ طبیعی‌ مانند: سیل‌، طوفان‌، زلزله‌ و آتشفشان‌.
۳- جنگ‌، شورش‌، اعتصاب‌، بلوا، ضبط و مصادره.
۴- تشعشعات‌ رادیواکتیو و فعل و انفعالات‌ هسته‌ای.
۵- عیب‌ ذاتی‌ و یا خودسوزی‌ کالاها.
۶- هرگونه‌ خسارت‌ غیرمستقیم‌ و عدم‌النفع‌ و کاهش‌ ارزش‌ کالا در بازار.
۷- حمل‌ کالاهای‌ قاچاق‌ و غیرمجاز.
۸- خسارت‌ هنگام‌ تخلیه‌ و بارگیری.
۹- عدم‌‌صلاحیت‌ راننده‌ برای‌ رانندگی‌ وسیله‌ نقلیه‌ با توجه‌ به‌ نوع‌ گواهی‌نامه.
۱۰- ریزش‌، روندگی‌ و آب‌دیدگی‌، مگر اینکه‌ ناشی‌ از تحقق‌ خطرات‌ تحت پوشش این بیمه‌نامه باشد.
۱۱- کاهش‌ طبیعی‌ وزن‌ محموله.
۱۲- سرقت‌ قسمتی‌ از محموله‌ و یا هرنوع‌ سرقت‌ ناشی‌ از خیانت‌ در امانت.
۱۳- فقدان‌ کالا.
۱۴- تغییر وسیله‌ حمل‌ جز با موافقت‌ قبلی‌ بیمه‌گر.
۱۵- خسارت‌ وارده به‌ علامت‌ و بسته‌بندی کالا.

خسارت‌ ناشی‌ از تخلیه‌ و بارگیری‌ و آبدیدگی‌ مشروط به‌ پرداخت‌ حق‌بیمه اضافی‌ قابل‌ پوشش خواهد بود.

مزیت‌های بیمه‌نامه باربری داخلی نسبت به بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل برای صاحبان کالا

۱- در بیمه‌نامه‌های باربری داخلی، مورد بیمه شامل محموله می‌باشد و بیمه‌گذار، صاحب کالاست، اما در بیمه‌نامه‌های مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل، مورد بیمه شامل مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل در مقابل صاحب کالاست و بیمه‌گذار، شرکت حمل‌ونقل می‌باشد.
۲- در بیمه‌نامه باربری داخلی، درصورت وقوع خسارت احتمالی، بیمه‌گر می‌تواند حق جانشینی خود را نسبت به شرکت حمل‌ونقل جهت جبران خسارت وارده اعمال کند، اما در بیمه‌نامه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل داخلی، حق جانشینی به‌طور معمول نسبت به متصدی حمل‌ونقل لحاظ نمی‌شود، اما ممکن است درمورد مسبب حادثه (مانند راننده) این حق اعمال گردد.
۳- بیمه‌نامه باربری داخلی، قرارداد مستقیم بین صاحبان کالا و شرکت‌های بیمه‌ای می‌باشد. بنابراین در این نوع قراردادها مذاکرات رودررو یکی از عوامل مؤثر در اجرای بهینه مفاد قرارداد و حفظ منافع بیمه‌گر و بیمه‌گذار می‌باشد. حال آنکه در قراردادهای بیمه‌های مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل، صاحبان کالا در انتخاب بیمه‌گر هیچ‌گونه نقشی ندارند و برای جبران خسارت باید به متصدی حمل‌ونقل مراجعه کنند و شرکت حمل‌ونقل نیز قبل از هرگونه پاسخگویی، ابتدا از شرکت بیمه خود (بیمه‌گر مسئولیت متصدی حمل‌ونقل) درخواست جبران خسارت می‌نماید که این دوره زمانی تا حد زیادی دسترسی صاحبان کالا به حقوق خود را در مواقع وقوع خسارت با مشکلاتی مواجه می‌سازد. مهم‌ترین این مشکلات عبارت است از:
ـ عدم پرداخت حق‌بیمه بیمه‌نامه مسئولیت متصدی حمل‌ونقل به شرکت بیمه که باعث عدم اعتبار این بیمه‌نامه می‌گردد.
ـ عدم‌ارسال فهرست اطلاعات مربوط به کالاهای حمل‌شده در مهلت تعیین‌شده در قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل، توسط شرکت حمل‌ونقل که باعث می‌گردد محموله فوق تحت پوشش این بیمه‌نامه قرار نگیرد.
ـ عدم‌رعایت محدودیت‌های مندرج در قرارداد بیمه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل ازطرف شرکت‌های حمل‌ونقل و درنتیجه عدم‌احراز تعهدات در مورد پرداخت خسارت ازطرف شرکت بیمه‌گر مسئولیت.
ـ عدم امکان انتخاب ریسک‌های مورد نظر صاحبان کالا در قراردادهای بیمه مسئولیت متصدیان حمل‌ونقل، به دلیل متحدالشکل بودن این نوع بیمه‌نامه‌ها و تدوین شرایط آن ازطرف بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران. درحالی‌که در بیمه‌نامه‌های باربری داخلی این امکان وجود دارد که علاوه‌بر پوشش‌های اصلی بیمه‌نامه (آتش‌سوزی و حادثه وسیله نقلیه شامل تصادف، تصادم، واژگون‌شدن و سقوط وسیله نقلیه)، خطرات اضافی (خسارات ناشی از سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه، تخلیه و بارگیری، پرتاب‌شدن کالا از روی وسیله حمل، آبدیدگی و …) با انتخاب بیمه‌گذار و موافقت بیمه‌گر نیز تحت پوشش بیمه‌نامه قرار بگیرد.
ـ ناکافی‌بودن انگیزه پیگیری خسارت از شرکت بیمه‌گر مسئولیت متصدی حمل‌ونقل ازطرف شرکت حمل‌ونقل به دلیل نبود منافع مستقیم در تصفیه خسارت. درحالی‌که صاحبان کالا جهت تصفیه خسارت ازطریق بیمه‌گر باربری داخلی به دلیل دارابودن منافع مستقیم دارای انگیزه کافی جهت پیگیری خسارت هستند.
ـ در بیمه حمل‌ونقل داخلی، چون پس از پرداخت خسارت، امکان بازیافت خسارت یا بخشی از آن از شرکت‌های حمل‌ونقل و یا شرکت‌های بیمه آنها وجود دارد، رغبت بیشتری در پرداخت خسارت نشان داده می‌شود و فرایند تصفیه خسارت نیز در زمان کوتاه‌تری انجام خواهد شد، خصوصاً آنکه برای جبران خسارت، وجود واسطه بین صاحبان کالا و شرکت بیمه منتفی است.